"İnsan fiillerinde hür değildir." görüşünü benimseyen Cebriyye mezhebine karşı çıkarak Mutezile "insanın fiillerinde tamamen hür olduğu"na inanır. İlke, yazgıcılığa tümüyle karşı çıkar. Buna göre insan yapıp ettiklerinden ve yapmadıklarından sorumludur; karşılığında ise kıyamette ödüllendirme ve cezalandırmaya tabidir.